Przemysł farmaceutyczny jest jednym z najszybciej rozwijających się sektorów gospodarki w Republice Federalnej Niemiec. Szybko starzejące się społeczeństwo oraz rosnąca świadomość zdrowotna mieszkańców tego kraju zwiększa popyt zwłaszcza na innowacyjne rozwiązania w tej dziedzinie.
W Niemczech działa ponad 250 różnych firm farmaceutycznych, które zatrudniają ponad 126 tys. pracowników z czego co piąty zatrudniony pracuje w tworzeniu nowych rozwiązań. Roczne obroty tej branży wynoszą około 41 bilionów euro, co daje Republice Federalnej Niemiec trzecie miejsce pod tym względem na świecie. Rocznie produkuje się leki o łączne wartości rynkowej wynoszącej ponad 27 bilionów euro. Kraj ten jest również trzecim co do wielkości produkcji producentem biofarmaceutyków. Ich produkcja różni się od tradycyjnej, tym, że biofarmaceutyki wytwarzane są przez żywe komórki, a leki chemiczne, produkowane metodą konwencjonalną są efektem procesów chemicznych. Rynek biofarmaceutyków cechuje się bardzo szybkim stopniem rozwoju. Sprzedaż biofarmaceutyków produkowanych w Niemczech wynosi obecnie około 5 bilionów euro, co stanowi 16 procent całego rynku leków w tym kraju. Fakt, że od roku 2000 poziom ten się podwoił wskazuje jak szybko wzrasta zainteresowane tymi lekami. Około 30 proc. dochodu osiąganego z biofarmaceutyków pochodzi ze sprzedaży insuliny i szczepionek.
Niemcy są drugim pod względem wysokości sprzedaży leków krajem w Europie. 56 proc. wszystkich produkowanych w tym kraju leków trafia na eksport.
Doświadczenie i badania
Wysoki poziom zaawansowania niemieckiej branży technologicznej w dużej mierze wynika ze świetnie wykształconej kadry naukowej oraz badawczej, która prowadzi badania na poziomie trudnym do porównania w skali światowej. Rocznie w rozwój przemysłu farmaceutycznego inwestuje się miliardy euro. Stąd kraj ten jest niezaprzeczalnym liderem pod względem innowacyjności.
Niemcy są znanym na świecie centrum naukowym i akademickim w tej dziedzinie. Najbardziej znane uniwersytety kształcące najwyższej klasy specjalistów to uniwersytet Alberta i Ludwika we Fryburgu, Uniwersytet Goethego we Frankfurcie nad Menem oraz jeden z najlepszych na świecie Uniwersytet Ludwika Maksymiliana w Monachium.
Do najbardziej znanych instytutów badawczych należy Towarzystwo Maxa Plancka (Towarzystwo Wspierania Nauki im. Maxa Plancka). Jest to niezależna niemiecka instytucja badawczo-naukowa o charakterze non profit, finansowana z budżetu federalnego. Należy do jednych z najbardziej prestiżowych tego rodzaju instytucji na świecie. Instytucja ta została założona w 1948 roku, jej pracownicy do tej pory zdobyli 17 nagród Nobla, głównie w dziedzinie chemii i medycyny.
Instytut Fraunhofera jest z kolei największą w Europie organizacją zajmującą się badaniami stosowanymi i ich wdrożeniem w przemyśle. Znaczna część obszaru działania instytutu dotyczy chemii, medycyny i farmacji. Innym bardzo ważnym dla rozwoju branży medycznej instytutem jest Helmotz Asssociation. Roczna suma środków jakie instytut przeznacza na badania to prawie 3 biliony euro.
Innowacyjne środowisko dla inwestycji
Intensywne wysiłki badawcze przekładają się na liczbę patentowanych rocznie rozwiązań. W ciągu jednego roku w Niemczech patentuje się około 600 projektów w przeliczeniu na milion mieszkańców. To znacznie więcej niż w jakimkolwiek innym kraju Unii Europejskiej. Z około 12 tysiącami patentów rocznie Niemcy prześcigają innych europejskich liderów, takich jak Finlandia, Dania i Wielka Brytania. Liczba patentów rejestrowanych w RFN jest dwukrotnie większa niż patentów rejestrowanych w Wielkiej Brytanii i Francji razem wziętych.
Innowacyjne strategie i nastawienie na nowe rozwiązania przynoszą wiele nowych leków na rynek każdego roku. Rocznie jest to około czterdziestu całkowicie nowych substancji leczniczych. Większość z nich to leki pomagające leczyć nowotwory, choroby układu krążenia i choroby zakaźne. W roku 2009 na rynek wprowadzono trzydzieści siedem nowych leków molekularnych z czego osiem wytworzonych zostało metodą inżynierii genetycznej, była to najwyższa ilość tego rodzaju leków od 1997 roku.
Firmy farmaceutyczne pracują obecnie nad około czterystoma nowymi lekami, które mają pojawić się na rynku w najbliższych latach. Ponad 90 proc. tych projektów dotyczy leków na poważne choroby zagrażające życiu.
W Niemczech przeprowadza się również bardzo wiele testów klinicznych nowych leków. Jakość uzyskanych danych jest taka sama jak w przypadku równie zaawansowanych technologicznie badan prowadzonych w Stanach Zjednoczonych. Koszty prowadzenia tego rodzaju badań są jednak w Niemczech o połowę tańsze niż w USA, dlatego bardzo duża część testów odbywa się właśnie w tym kraju. Najwięcej przeprowadza się ich w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Frankfurcie nad Menem.
Wsparcie ze środków publicznych dla przemysłu farmaceutycznego
Niemiecki rząd uznał branżę medyczną za jeden z kluczowych filarów gospodarki XXI wieku. W związku z tym rok rocznie wdrażane są nowe programy wsparcia tej gałęzi gospodarki. Rząd federalny inwestuje w „High-Tech Strategy” około 4 bilionów euro rocznie z czego około 1,2 biliona euro trafia do przemysłu farmaceutycznego. Innym projektem jest projekt ministerstwa edukacji, który prowadzi program „Farmaceutyczne Innowacje dla Niemiec”, aby dodać impetu badaniom w dziedzinie biotechnologii i farmacji.
Programami wsparcia finansowego objęte są również badania kliniczne nad nowymi lekami, których celem jest poprawa warunków prowadzenia badań oraz unowocześnienie centrów badawczych zajmujących się tą dyscypliną.
Oprócz federalnych programów wsparcia istnieje również wiele projektów na szczeblu lokalnym, są one tworzone, wdrażane i finansowane przez poszczególne landy. Fundusze te przeznaczone są głównie dla małych i średnich przedsiębiorstw. Większość nich przeznacza środki na z góry określone projekty rozwojowe, istnieją jednak również i takie fundusze, których celem jest ogólne wsparcie innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw działających w branży farmaceutycznej.
Warunki dla lokowania biznesu farmaceutycznego w Niemczech
Zakładanie nowych przedsiębiorstw farmaceutycznych w Niemczech wiąże się z wieloma zaletami. Jedną z nich jest świetna lokalizacja tego kraju w samym centrum Europy oraz świetna sieć logistyczna i transportowa. Korzyścią jest również duża liczba dobrze wykształconych specjalistów w dziedzinie farmacji. Szeroki dostęp do nowoczesnych rozwiązań technologicznych i przemysłowych oraz dostępność substancji chemicznych również przemawia na korzyść tej lokalizacji.
Obecnie największe centra przemysłu farmaceutycznego to Monachium, Berlin i Zagłębie Ruhry.
Region Ulm jest jednym z największych dostawców komórek wykorzystywanych do produkcji leków. Większość leków produkowanych metodą inżynierii genetycznej w Europie pochodzi właśnie z tego regionu. Działa to około 60 firm farmaceutycznych i biotechnologicznych. Drugim bardzo ważnym regionem pod względem liczby firm działających w sektorze biotechnologii są okolice Monachium.
Największy europejski rynek farmaceutyków
Rynek niemiecki jest bardzo atrakcyjnym rynkiem dla wprowadzania nowych produktów farmaceutycznych. Jest tak nie tylko ze względu na największą w Europie, liczącą sobie 82 miliony obywateli populację. Innym ważnym wskaźnikiem jest fakt, że społeczeństwo niemieckie przechodzi zmiany demograficzne, obecnie jest najstarszym społeczeństwem w Europie. Jednocześnie znacznie wzrastają oczekiwania co do poprawy jakości życia. Oczekiwania co do długości życia zwiększyły się w Niemczech o dwa lata w przypadku kobiet i pięć lat w przypadku mężczyzn w ciągu ostatnich 20 lat. Liczba osób po 65. roku życia wyniesie w ciągu najbliższych lat 17.5 miliona (prognoza do 2015 roku). Zwiększona świadomość zdrowotna również wpływa na zmiany rynkowe w przemyśle medycznym i farmaceutycznym powodując zwiększenie popytu na wiele rodzajów leków OTC. Wysoki poziom dochodów przeciętnego obywatela zwiększa zainteresowanie lekami innowacyjnymi i wysokiej jakości.
Republika Federalna Niemiec jest również dobrą lokalizacja biznesu dla międzynarodowych firm. Poziom eksportu produktów farmaceutycznych stale rośnie – w 1995 roku eksport w tej branży stanowił 36 proc. produktów, obecnie jest to ponad 50 proc. produktów. Głównymi odbiorcami są Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Belgia, Holandia, Francja i Szwajcaria.
Rynek konsumencki produktów farmaceutycznych w Niemczech rozwija się w stabilny sposób. Około 11 procent PKB rocznie przeznacza się na leczenie. Największy udział z tej puli dotyczy kosztów ustawowego ubezpieczenia, 15 proc. przeznaczane jest na leczenie medyczne, 33 proc. to środki przeznaczone dla szpitali i pokrycie kosztów leczenia szpitalnego, a 18 proc. z powyższej puli przeznacza się na leki. Ubezpieczeniem ustawowym objętych jest około 90 proc. populacji Niemiec.
Szanse dla nowych przedsiębiorstw
Lokalizacja biznesu farmaceutycznego w Niemczech oraz wprowadzanie nowych produktów na ten rynek z pewnością będzie bardzo dobrym krokiem dla wielu firm. Za obecnością na tym rynku przemawia wiele korzyści jakie można osiągnąć, atutami są również dobre warunki prawne, uproszczone procedury podatkowe, dostępność wykwalifikowanej kadry oraz duże światowe zainteresowanie lekami „made in Germany”. Szansę na sukces mają wszystkie przedsiębiorstwa cechujące się zaawansowanym rozwojem technologicznym i innowacyjnością rozwiązań oraz produkujące dobrej jakości, sprawdzone leki. Rynek farmaceutyczny jest w Niemczech mocno skonsolidowany, większość patentów jest w rękach największych graczy, jednak sama procedura patentowa sprawia, że nawet małe przedsiębiorstwa, które tworzą innowacyjne leki są w stanie zagospodarować poszczególne nisze rynkowe.
Największe szanse mają firmy zajmujące się rozwojem biotechnologii, produkujące leki tworzone w oparciu o inżynierię genetyczną. Ten segment jest obecnie jednym z najbardziej atrakcyjnych i szybko rosnących pod względem ilości produkowanych leków i wartości rocznej sprzedaży. Prognozuje się że w najbliższych dekadach Republika Federalna Niemiec stanie się globalnym liderem w produkcji tego rodzaju farmaceutyków.
